Toàn cảnh diễn biến TikTok bị cấm ở Mỹ: Hồi sinh chỉ sau 12 tiếng “bay màu”

Cuộc khủng hoảng liên quan đến TikTok tại Mỹ không chỉ thu hút sự chú ý toàn cầu mà còn trở thành một câu chuyện chính trị và truyền thông đầy kịch tính. Trước đó, Tik Tok đứng bên bờ vực "bay màu" khỏi xứ cờ hoa nếu không bán lại cho một nhà đầu tư Mỹ trước 19/1/2025. Đây là lần đầu tiên Mỹ ngăn chặn một nền tảng mạng xã hội lớn khi TikTok sở hữu tới hơn 170 triệu người dùng tại Mỹ.

Nhưng ngay vào ngày 19/1 - chỉ khoảng 12 giờ sau khi lệnh cấm có hiệu lực, người dùng tại Mỹ đã có thể quay trở lại sử dụng Tik Tok bình thường. Đại diện TikTok tại Mỹ cho biết "công ty đang trong quá trình khôi phục dịch vụ", sau khi Tổng thống sắp nhậm chức Donald Trump "cung cấp sự đảm bảo rõ ràng và cần thiết để TikTok không phải đối mặt với bất kỳ hình phạt nào". Sự hỗn loạn trong diễn biến giữa Mỹ với TikTok và trong chính quan điểm lập trường không vững vàng của Donald Trump khiến cộng đồng người dùng Tik Tok tại đây hoang mang.

Cũng nhìn lại toàn cảnh vụ việc TikTok bị cấm tại Mỹ với những mốc thời gian đáng chú ý:

Tháng 7/2020: Đây là thời điểm khơi mào khi nhiều chính phủ trên thế giới bắt đầu cấm TikTok trên các thiết bị dùng cho công việc chính thức và Mỹ cũng không phải ngoại lệ. Ngoại trưởng Mỹ khi ấy là Mike Pompeo tuyên bố rằng Mỹ đang xem xét cấm hoàn toàn TikTok. Đồng thời,Tổng thống Trump nhấn mạnh thêm rằng ông cũng đang cân nhắc việc cấm TikTok tại Mỹ, như một cách trả đũa Trung Quốc vì trách nhiệm trong đại dịch COVID-19.

Tháng 8/2020: Tổng thống Trump ký một sắc lệnh hành pháp, quyết định cấm TikTok tại Mỹ với lý do TikTok bị cáo buộc thu thập dữ liệu người dùng và kiểm duyệt nội dung để phục vụ cho lợi ích của Đảng Cộng sản Trung Quốc (CCP).

Tháng 9/2020: Một phần sắc lệnh của Trump, liên quan đến việc ngăn người dùng Mỹ tải ứng dụng TikTok, bị Tòa án Quận Columbia phản đối. Thẩm phán cho rằng Tổng thống Trump có thể đã vượt quá quyền hạn của mình, vì thiếu bằng chứng và không tuân thủ quy trình pháp lý.

Tháng 10/2020: Một thẩm phán liên bang tiếp tục ngăn chặn sắc lệnh sau khi một nhóm nhà sáng tạo nội dung TikTok đệ đơn phản đối. Tòa án nhận định rằng Trump đã lạm dụng quyền hạn kinh tế khẩn cấp của mình, dựa trên những cáo buộc không rõ ràng.

Tháng 11/2020: Nhà Trắng kháng cáo quyết định trên, nhưng lại bị một thẩm phán liên bang khác bác bỏ. Thẩm phán này cũng chỉ ra rằng chính quyền Trump thiếu bằng chứng thuyết phục và không đảm bảo quy trình pháp lý đầy đủ đối với TikTok và công ty mẹ ByteDance.

Tháng 7/2021: Sau khi lên cầm quyền, Tổng thống Joe Biden ký sắc lệnh hủy bỏ các nỗ lực của chính quyền Trump trong việc cấm TikTok tại Mỹ. Dù không tiếp tục với lệnh cấm, chính quyền Biden vẫn thừa nhận lo ngại rằng TikTok, thuộc sở hữu của ByteDance (một công ty Trung Quốc), có thể bị kiểm soát bởi "đối thủ nước ngoài." Điều này cho thấy Trump là người khởi đầu việc cấm TikTok, nhưng nỗ lực đó chủ yếu xuất phát từ mong muốn trả đũa Trung Quốc vì đại dịch COVID-19, thay vì mối lo ngại thực sự về an ninh. Kế hoạch này cuối cùng thất bại và bị hủy bỏ năm 2021.

Tháng 12/2022: Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ đưa ra một dự luật mới nhằm "ngăn chặn và cấm mọi giao dịch" tại Mỹ bởi các công ty truyền thông xã hội có ít nhất 1 triệu người dùng hàng tháng, nếu các công ty này đặt trụ sở hoặc chịu "ảnh hưởng đáng kể" từ các quốc gia được coi là đối thủ của Mỹ, chẳng hạn như Trung Quốc.

Tháng 3/2024: Sau khi nhận được báo cáo mật từ các chuyên gia an ninh mạng về nguy cơ TikTok gây ra, Hạ viện Mỹ thông qua luật buộc ByteDance phải bán TikTok cho một công ty Mỹ. Kết quả bỏ phiếu rất áp đảo: 352 phiếu thuận, 65 phiếu chống.

Tháng 6/2024: Dù từng ủng hộ lệnh cấm TikTok, Donald Trump bất ngờ gia nhập nền tảng này trong chiến dịch tranh cử tổng thống của mình.

Tháng 9/2024: Sau khi thu hút hàng triệu người theo dõi trên TikTok, Trump tuyên bố nếu đắc cử, ông sẽ cứu TikTok khỏi các lệnh cấm, tự nhận mình là "ngôi sao lớn" trên nền tảng này.

Tháng 12/2024: TikTok nộp đơn kiện để bác bỏ luật bắt buộc bán nền tảng nhưng tòa phúc thẩm Mỹ đã bác bỏ yêu cầu này. Điều này đồng nghĩa ByteDance không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải bán TikTok trước hạn chót tháng 1/2025.

Tháng 1/2024: Tòa án Tối cao Hoa Kỳ ra phán quyết ủng hộ tính hợp pháp của luật buộc ByteDance phải bán TikTok. Chính quyền Biden tuyên bố sẽ không thực thi lệnh cấm TikTok vào ngày 19/1/2025, để lại quyết định này cho Tổng thống đắc cử Donald Trump và đội ngũ của ông. Mặc dù vậy, luật vẫn có hiệu lực ngay sau khi ban hành, buộc các nhà cung cấp ứng dụng như Apple và Google phải gỡ bỏ TikTok khỏi các cửa hàng ứng dụng tại Mỹ.

Đáng chú ý, ngay sau lễ nhậm chức, thay vì ủng hộ việc cấm TikTok như trước đó, Tổng thống Trump lại ký một sắc lệnh hành pháp, chỉ đạo Bộ Tư pháp tạm ngừng thực thi luật buộc bán TikTok trong vòng 75 ngày.

Như vậy, về bản chất, TikTok vẫn bị cấm tại Mỹ, và lệnh hoãn thi hành của Donald Trump chỉ mang tính tạm thời. Tuy nhiên, Trump tự tin rằng ông có thể ngăn chặn luật này và tìm ra một giải pháp mới. Theo kế hoạch của ông, TikTok có thể trở thành công ty với 50% cổ phần thuộc sở hữu Mỹ, đáp ứng yêu cầu về bảo mật và kiểm soát trong luật gốc. Hiện tại, TikTok dù đã khôi phục hoạt động phần lớn tại Mỹ, nhưng vẫn còn nằm trong vùng "nhạy cảm" về pháp lý, và tương lai của nền tảng này vẫn chưa thực sự rõ ràng.

>>> Đọc thêm: Trước ngày TikTok biến mất tại Mỹ: Instagram, Youtube và đặc biệt là Xiaohongshu trở thành vùng đất hứa mới cho các thương hiệu

Lời kết:

Từ những lo ngại về an ninh quốc gia, các lệnh cấm và thỏa thuận đầy tranh cãi, TikTok đã trở thành một "quân cờ" trong bàn cờ chính trị giữa các quốc gia. Dù đã hồi sinh sau 12 tiếng "bay màu," tương lai của TikTok vẫn còn nhiều bất ổn. Các thách thức pháp lý, áp lực chính trị có thể định hình cách nền tảng này tồn tại tại Mỹ trong thời gian tới. Tuy nhiên, sự ủng hộ của hàng triệu người dùng và khả năng thích nghi của TikTok cho thấy nền tảng này đã vượt khỏi ranh giới của một ứng dụng mạng xã hội để trở thành "mối bận tâm" của giới chính trị cầm quyền.