Ma trận SWOT: Bước đi cho mọi chiến lược Marketing thành công

Ma trận SWOT là công cụ hữu hiệu cho mọi doanh nghiệp khi bắt đầu lên kế hoạch một chương trình marketing hay chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Công cụ này giúp người lập kế hoạch nắm được điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp giúp tận dụng tối đa những lợi thế và tránh được rủi ro cho doanh nghiệp. Hãy cùng MarketingAI tìm hiểu về ma trận SWOT Marketing trong bài viết dưới đây.

Ma trận SWOT là gì?

SWOT là viết tắt tiếng Anh của 4 từ: Strengths (điểm mạnh), Weaknesses (điểm yếu), Opportunities (cơ hội) và Threats (nguy cơ). Ma trận SWOT là công cụ giúp mang lại cái nhìn tổng quan để phân tích được sử dụng trong việc lập kế hoạch kinh doanh, xây dựng các chiến lược trong ma trậ SWOT, đánh giá đối thủ cạnh tranh, tiếp thị, phát triển sản phẩm và dịch vụ… Mô hình SWOT trong Marketing thường được sử dụng ở bước đầu khi lên kế hoạch marketing cho doanh nghiệp.

Về cơ bản thì phân tích SWOT chính là phân tích các yếu tố như Điểm mạnh (Strengths), điểm yếu (Weaknesses), Cơ hội (Opportunities), Thách thức (Threats) để từ đó bạn có thể xác định được hướng đi cho doanh nghiệp.

• Điểm mạnh:  Đặc điểm mà doanh nghiệp hoặc dự án đem lại lợi thế hơn so với đối thủ.
• Điểm yếu: Đặc điểm mà doanh nghiệp hoặc dự án yếu thế hơn so với đối thủ
• Cơ hội: Điểm mà doanh nghiệp có thể khai thác giúp dành lợi thế
• Thách thức: Điểm doanh nghiệp có thể bị ảnh hưởng tiêu cực.

>>> Xem thêm: Ma trận GE Là Gì? Sức hấp dẫn và lợi thế cạnh tranh của nó

SOFT – nguồn gốc mô hình phân tích SWOT

Trong thập niên 60-70 một nhóm các nhà khoa học có Marion Dosher, Ts. Otis Benepe, Albert Humphrey, Robert Stewart và Birger Lie nghiên cứu nguyên nhân vì sao nhiều công ty thất bại trong việc thực hiện kế hoạch. Trong cuộc khảo sát này bao gồm 500 công ty có doanh thu cao nhất do tạp chí Fortune bình chọn và được tiến hành tại Viện Nghiên cứu Standford. Từ đó mô hình SWOT ra đời.

Ban đầu mô hình này được Albert cùng các cộng sự của mình đặt với tên SOFT: Thỏa mãn ( Satisfactory) – Điều  tốt trong hiện tại, Cơ hội ( Opportunity) – Điều tốt trong tương lai, Lỗi ( Fault) – Điều xấu trong hiện tại; Nguy cơ ( Threat) – Điều xấu trong tương lai.

Đến năm 1964 sau khi được giới thiệu Orr tại Zurich Thuỵ Sĩ, họ đã đổi F ( Fault) thành W (Weakness) và ma trận SWOT ra đời từ đó. Đến năm 1966 thì phiên bản đầu tiên được thử nghiệm và giới thiệu đến công chúng dựa trên công trình nghiên cứu tại tập đoàn Erie Technological. Năm 1973, SWOT được sử dụng tại J W French Ltd và thực sự phát triển từ đây. Đầu năm 2004, SWOT đã được hoàn thiện và cho thấy khả năng hữu hiệu trong việc đưa ra cũng như thống nhất các mục tiêu của tổ chức mà không cần phụ thuộc vào tư vấn hay các nguồn lực tốn kém khác.

Ma trận SWOT phù hợp với những đối tượng nào?

Mô hình SWOT là một trong những kỹ thuật thường xuyên áp dụng cho các  cá nhân hoặc đơn vị doanh nghiệp tìm được thế mạnh, điểm yếu cũng như cơ hội và thách thức đối với thị trường. Việc đánh giá SWOT có thể làm rõ mục tiêu đầu tư và xác định những yếu tố ảnh hướng trực hoặc gián tiếp. Một số đổi tượng cần đến mô hình SWOT để áp dụng thành công:

• Lập kế hoạch chiến lược phát triển
• Brainstorm ý tưởng
• Đưa ra quyết định
• Phát triển những điểm mạnh, loại bỏ những điểm yếu đang tồn tại
• Giải quyết những vấn đề liên quan đến nội bộ doanh nghiệp như vấn đề nhân sự,  cơ cấu tổ chức lãnh đạo, vấn đề tài chính,..

Cách đo SWOT bản thân như thế nào?

Key chính để hoàn thành SWOT bản thân là coi sự nghiệp của cá nhân bạn như một doanh nghiệp và cá nhân bạn là một sản phẩm cạnh tranh. Hãy tự hỏi điểm mạng, nhược điểm của chính bạn là gì và tìm ra những cơ hội và thách thức từ môi trường xung quanh.

Sau đây sẽ là một số ví dụ về ma trận SWOT bản thân, và thêm quan điểm của cộng sự hoặc những người ngoài cuộc và đánh giá những lời đánh giá của họ với tính khách quan.

Ví dụ về ma trận SWOT bản thân

==>Phân tích SWOT bản thân:

Strengths – Điểm mạnh

• Các đặc điểm cá nhân tích cực
• Các kỹ năng, năng lực nổi trội của bản thân
• Kiến thức chuyên ngành và kinh nghiệm công việc có liên quan
• Nền tảng học vấn( bằng cấp, chứng chỉ)
• Khả năng quan hệ giao tiếp rộng
• Sự tận tâm, lòng đam mê, nhiệt tình trong công việc

Weaknesses – Điểm yếu

• Thiết kinh nghiệm cho các yêu cầu công việc hiện tại
• Một số tính cách cá nhân tiêu cực hay thói quen xấu
• Nền tảng học vấn không vững chắc hoặc không phù hợp so với đối thủ hay dự án thực hiện
• Thụ động, quan hệ giao tiếp không nhiều
• Kỹ năng chuyên môn và khả năng quản lý nghề nghiệp còn hạn chế
• Thiếu định hướng hay tập chung

Opportunities – Cơ hội

• Xu hướng ngàng nghề được ưa chuộng trên thị trường hiện nay
• Bùng nổ kinh tế
• Công việc được khuyến khích
• Các dự án của công ty tròng tương lai
• Yêu cầu đòi hỏi kỹ năng và chuyên môn
• Ứng dụng công nghệ mới
• Liên hệ những người có quyền lực

Threats – Thách thức

• Sếp không thích hay ủng hộ bạn
• Tái cấu trúc và hợp nhất ngành nghề
• Yêu cầu xã hội với kỹ năng của bạn giảm đi
• Công nghệ phát triển nhanh hơn sự chuẩn bị của bạn để đáp ứng nhu cầu thị trường
• Sự xuất hiện của đối thủ mới, của công ty và chính bạn
• Không đáp ứng được các thay đổi về tiêu chuẩn chuyên môn của doanh nghiệp hay thị trường yêu cầu.

Vai trò của ma trận SWOT?

Ma trận SWOT sẽ giúp mang lại cái nhìn sâu sắc nhất về tổ chức, doanh nghiệp cũng như cụ thể từng dự án. Ma trận SWOT giúp người lập kế hoạch hay chủ doanh nghiệp có được cái nhìn tổng quan, toàn diện trong việc ra quyết định hoạch định chiến lược và thiết lập kế hoạch. Vậy nên mô hình này được áp dụng trong nhiều công đoạn như phát triển chiến lược, phát triển thị trường, lập kế hoạch cho công ty, đánh giá hiệu quả hoạt động, ra quyết định, đánh giá đối thủ cạnh tranh, kế hoạch phát triển sản phẩm mới chiến lược mở rộng thị trường,…

Ma trận swot dùng để làm gì?

Áp dụng mô hình SWOT trong marketing

• Thứ nhất là mô hình SO (Strengths – Opportunities): các chiến lược dựa trên ưu thế của công ty để tận dụng các cơ hội thị trường.
• Thứ hai là mô hình WO (Weaks – Opportunities): các chiến lược dựa trên khả năng vượt qua các yếu điểm của công ty để tận dụng cơ hội thị trường.
• Thứ ba là mô hình ST (Strengths – Threats): các chiến lược dựa trên ưu thế của của công ty để tránh các nguy cơ của thị trường.
• Thứ 4 là mô hình WT (Weaks – Threats): các chiến lược dựa trên khả năng vượt qua hoặc hạn chế tối đa các yếu điểm của công ty để tránh các nguy cơ của thị trường.

Cách xây dựng ma trận SWOT hiệu quả

Thiết lập ma trận SWOT

Việc đầu tiên là cần thiết lập mô hình ở dạng đầy đủ các yếu tố: S,W,O,T và SO, WO, ST, WT ở những vị trí hợp lý. Từ đó, giúp bản thân dễ dàng kết hợp chúng với nhau và tạo ra chiến lược hợp lý.

Tìm và phát triển thế mạnh

Để có thể phát triển tối đa thế mạnh, bạn cần nghiên cứu thật kỹ để lựa chọn các điểm và cơ hội thích hợp với nhau.

Xác định và chuyển hóa rủi ro

Khi nhận thấy rủi ro, nguy cơ thì cần phải chuyển hóa thành cơ hội cho sự cải tiến bằng những nguồn lực và thế mạnh sẵn có. Thế nhưng không phải rủi ro nào cũng chuyển hóa thành cơ hội vì thế doanh nghiệp nên kết hợp chúng một cách phù hợp.

Nắm bắt và tận dụng cơ hội

Bạn tự cải thiện các điểm yếu và nắm bắt cơ hội hiện có. Để phát triển chiến lược này, bạn cần nhìn nhận được điểm yếu nào sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt được cơ hội nếu khắc phục tốt. .

Ví dụ về ma trận SWOT của Vietjet Air

Hãy cùng MarketingAI áp dụng ma trận SWOT cho hãng hàng không Vietjet Air để hiểu hơn về công cụ phân tích này.

Strengths – Điểm mạnh

Điểm mạnh đầu tiên của hãng là mức tăng trưởng thị phần tăng nhanh chóng qua từng năm. Mới đi vào hoạt động từ cuối năm 2011 nhưng Vietjet đã trở thành hãng hàng không nội địa lớn nhất với 42% thị phần. Công ty báo lãi liên tục kể từ năm 2013.

Điểm mạnh thứ hai của Vietjet là có chi phí trên mỗi đơn vị sản phẩm thuộc hàng thấp nhất châu Á cũng như thế giới. Doanh thu từ các dịch vụ trên chuyến bay là nhân tố quan trọng tạo nên thành công của hầu hết các hãng hàng không giá rẻ. Đây cũng là yếu tố đã giúp hãng nhanh chóng có lợi nhuận. Hiện nguồn này đóng góp hơn 23% doanh thu của hãng.

Thương hiệu Vietjet nổi tiếng bởi các hoạt động marketing mạnh mẽ, đánh đúng tâm lý của khách hàng mục tiêu. Hệ thống phân phối phủ sóng toàn quốc cũng là một trong những điểm mạnh không thể bỏ qua của hãng hàng không giá rẻ này.

Ma trận SWOT của một doanh nghiệp (Ảnh: travelline.vn)

Weaknesses – Điểm yếu

Điểm yếu của hãng là chưa có được đối tác liên doanh. Tiếp theo là phải cạnh tranh ở các thị trường đã có hãng máy bay nổi tiếng, đặc biệt là tại thị trường Thái Lan.

Điểm yếu tiếp theo phải kể đến là phần lớn lợi nhuận của Vietjet đến từ hoạt động bán và thuê lại, tuy nhiên về dài hạn hãng sẽ phải trả chi phí cao hơn so với giá thuê trung bình khi tuổi thọ máy bay tăng lên.

Opportunities – Cơ hội

Việt Nam đang nổi lên là 1 điểm du lịch được ưa thích, số lượt khách đã vượt mốc 10 triệu trong năm 2016, tăng 26% so với năm trước. 9 tháng đầu năm 2017 con số tiếp tục tăng 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Xu hướng này được dự báo sẽ còn kéo dài. Đây chính là cơ hội cho Vietjet.

Hiện hãng đã có các chuyến bay đều đặn tới Hàn Quốc, Đài Loan, Malaysia, Thái Lan và Campuchia. Trung Quốc nơi mà nguồn khách du lịch lớn nhất và tăng trưởng nhanh nhất.

Hơn nữa, vị trí địa lý của Việt Nam rất thuận tiện cho việc vận chuyển hành khách đi từ Đông Nam Á tới Đông Bắc Á.

Việt Nam là nước đang phát triển nên hãng hàng không giá rẻ được nhiều người lựa chọn và sẵn sàng chi trả hơn. Đây cũng là lý do vì sao thị phần của Vietjet Air-kẻ đến sau nhưng lại đang vượt mặt Vietnam Airline trong 2 năm trở lại đây.

Threats – Thách thức

Môi trường cạnh tranh ngành hàng không ngày càng khốc liệt. Các hãng hàng không hàng đầu Đông Nam Á như AirAsia và Lion đều đang có kế hoạch lập liên doanh ở Việt Nam. Nhiều hãng hàng không giá rẻ cũng nhìn được tiềm năng thị trường nước ta và lăm le nhảy vào.

Sau khi tăng trưởng 20% – 30% trong giai đoạn 2012 – 2016, thị trường hàng không Việt Nam sẽ giảm tốc. Tăng trưởng ở thị trường nội địa suy giảm sẽ tạo ra sức ép buộc VietJet phải dựa nhiều hơn vào thị trường quốc tế vốn không hề dễ dàng. Bên cạnh đó tăng trưởng nhu cầu du lịch nội địa hiện cao gấp 4-5 lần tăng trưởng GDP là 1 tỷ lệ không bền vững.

Tình trạng quá tải sân bay gây khó khăn khi muốn mở thêm nhiều chặng bay cũng như tần suất bay.

Bảng ma trận SWOT hãng hàng không Vietjet Air

Kết luận:

Qua việc chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức hiện tại và tương lai, ma trận SWOT thực sự hữu ích cho các doanh nghiệp trước khi đưa ra bất kì chiến lược kinh doanh hay marketing. Các bước lập ma trận SWOT của một doanh nghiệp không khó nhưng đòi hỏi cần sự đầy đủ và chính xác về mặt thông tin, nếu bỏ qua việc tìm hiểu ma trận SWOT là gì thì hẳn việc biến mục tiêu của doanh nghiệp thành công sẽ dễ dàng gặp rủi ro lớn hơn rất nhiều bởi chưa xác định rõ đâu là cơ hội, thách thức hay điểm yếu của doanh nghiệp.

Ngọc Mai – MarketingAI

Tổng hợp